Kuruluş Yeri Etmenleri
Genel olarak işletmeler kuruluş yeri seçiminde belli başlı ögeleri kuruluş aşamasında göz önünde bulundurur. Çünkü daha sonradan karşılaşılabilecek sıkıntıları en asgari düzeye indirgemek maliyet açısından önem arz eder. Ögeler; taşıma, ham madde, pazar alanı, iş gücü, su ve su kaynakları, iklim koşulları, sosyal ve kültürel koşullar, enerji kaynakları, jeolojik koşullar. İşletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek için bu ögeleri dikkate almak zorundadırlar.
Aliağa Rafinerisinin Kuruluş Yeri Seçimi
İzmir’de ticaretin büyük bir bölümü deniz yolu üzerinden gerçekleşmektedir. Hem ulusal hem de uluslararası düzeydeki ticaretimizin konumsal açıdan en önemli bölümü İzmir’de gerçekleşir. İzmir Limanı ihracat ve ithalat açısından önemli bir yere sahiptir. Ayrıca sadece endüstriyel anlamda değil tarımsal anlamda da hinterlandı geniştir. Bu durum, çevresinde kurulacak veya kurulmuş olan işletme veya sanayi açısından büyük bir değere sahip olduğunu gösterir. Ticaretin yoğun bir şekilde gerçekleştiği bu yer, faaliyetlerin sürdürülebilirliği ve etkinliğin sağlanması yönüyle gözde bir yerdir. Aliağa İzmir’in kuzey ilçelerindendir. Burada kurulacak herhangi bir kuruluş, İzmir ve ticaretini dikkate alacağı ortadadır. Aliağa Rafinerisi de gerek ulaşım gerek jeolojik gerekse de enerji bakımından kuruluş yer seçimi tartışılmaksızın yerinde bir seçimdir. Ancak tarıma, çevreye ve doğaya verdiği zararlar tartışılmaya açıktır.
Aliağa Rafinerisinin Kuruluş Yerinin Kaynaklar Açısından Değerlendirilmesi
Aliağa Rafinerinin kurulduğu bölge birçok farklı kaynaklara sahip bir bölgedir. Kaynakların bol olması işlerin daha kolay hale gelmesini sağlamaktadır. Aliağa'daki enerji tüketimi İzmir’dekinden daha çoktur. Sebebi bu sanayi kuruluşlarından kaynaklanmaktadır. Yeraltı ve yer üstü kaynaklarının zengin olması, kuruluş aşamasında dikkate alınacak ilk önemli durumlardır. Sulak alanların varlığı da mevcuttur. Zengin olarak bulunan çeşitli kaynakların yanı sıra aktif faylar da bulunmaktadır. Bu fayların aktif olduğunu yaşanan depremler kanıtlar niteliktedir. Aslında fayların varlığı olumsuz bir etkendir. Ancak tüm olumluluklar bir arada olacak değildir.
Aliağa Rafinerisinin Kuruluş Yerinin Ulaştırma Açısından Değerlendirilmesi
Aliağa Rafinerisinin kuruluş yeri, ulaşım açısından pek çok avantajlara sahip bir yerdir. Arazi faktörünün kara yolunu kötü yönde etkilememesi, engebesiz bir arazinin varlığı ve dağların denize dik uzanması kara yolu açısından olanakları mümkün hale getirmektedir. Ayrıca demir yolu hattının da varlığı oldukça etkilidir. Kara yolu ve demir yolu bakımından bölgenin giriş kapısına kadar ulaşım olanağı sağlanması büyük avantaj yaratmaktadır. Bu iki ulaşım ağının yanı sıra Türkiye'nin ticaret yoğunu İzmir Limanının bu bölgede varlığını koruması Aliağa için paha biçilmez değere sahiptir. Liman, yakın ülkelerin yanında Doğu ve Uzak Doğu ülkelerinin de sıklıkla tercih ettiği bir deniz ulaşımı olması ticaretin uluslararası boyuttaki düzeyini gösterir. Bu liman Aliağa Sanayi Bölgesi’ne 50 dakika uzaklıktadır ve demir yolu bağlantısı da vardır. İthalat ve ihracatın yoğun olarak yapıldığı İzmir Limanı Aliağa Rafinerisi için önemlidir. İthal petrolün işlenişi ve depolanması için büyük imkanlara sahip Aliağa Rafinerisi duraksamaksızın işleyişini sürdürmektedir. Deniz yolu, kara yolu, demir yolu ve hava yolunun birleşim merkezi İzmir'e yakınlığı, Aliağa'nın önemini yadsınamayacak niteliğe ulaştırmaktadır.
Aliağa Rafinerisinin Kuruluş Yerinin Tarımsal ve Çevre Kirliliği Açısından Değerlendirilmesi
Her sanayi kuruluşu veya işletmelerin çevreye verdiği zararın dikkate alınması gerekir. Aliağa ilçe sınırlarında kurulacak olan sanayiler veya işletmeler başta Aliağa olmak üzere Menemen, Foça ve Bergama ilçelerindeki tarımsal etkinliği kötü yönde etkileme olasılığı yüksektir. Ege Bölgesi tarımsal yönüyle yıllardır öne çıkmış bir bölge olması nedeniyle ve dünya çapında tarım etkinliğinde belli ürünlerde birinciliğe oynaması hafife alınacak bir durum değildir. Bu sebeple birçok kuruluş gibi Aliağa Rafinerisi’ de tarıma verilecek zararların ne gibi sonuçlar doğuracağını göz önüne almak zorundadır. Aliağa Rafinerisi kuruluş bakımından çok iyi bir seçim yapmasına karşın tarıma verdiği zarar bu etkinliğini yitirmesi açısından önemlidir. Tarımsal yoğunluğun fazla olduğu bu bölgede sanayi kuruluşların varlığı açısından acı bir durumdur. Aliağa ve çevresindeki tarımın ve hayvancılığın azalmasına neden olmaktadır bu tür kuruluşlar. Aliağa Rafinerisi kuruluş yeri seçimi bakımından, kendi karlılığı ve sürdürülebilirliği açısından olumlu iken çevreye ve genel olarak Ege Bölgesindeki zararı ortadadır.
